Aktualności

Choroba Hashimoto to jedna z najczęściej występujących patologii tarczycy. Pacjentów a szczególnie pacjentek z tym rozpoznaniem przybywa. Szukają one pomocy także u dietetyków, gdzie często spotykają się z sugestią konieczności stosowania diety bezglutenowej - mówi Marzena Rojek-Ledwoch, dietetyk, specjalista ds. zdrowia publicznego, absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, członek Polskiego Towarzystwa Dietetyki. Czy faktycznie gluten musi być wrogiem tarczycy?

Czym jest Hashimoto i jak się je leczy?

Hashimoto to potoczna nazwa przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia limfocytowego tarczycy. Należy do grupy autoimmunizacyjnych chorób tarczycy, która obejmuje także min. chorobę Gravesa Basedowa. Stan zapalny gruczołu tarczycowego może prowadzić do stopniowego jego niszczenia, co owocuje rozwojem objawów niedoczynności tarczycy. Przyczyn autoimmunizacyjnych chorób tej struktury upatruje się w czynnikach genetycznych, środowiskowych oraz osobniczych. Predyspozycję do częstszego występowania Hashimoto notuje się w przypadku:

• Kobiet (chorują od 5 do 10 razy częściej niż mężczyźni)
• Osób palących
• Nadmiernej podaży jodu
• Niedoborów selenu i witaminy D
• Doświadczania przewlekłego stresu
• Przechodzenia infekcji
• Stosowania niektórych leków (np. węglanu litu)
• Narażenia na zanieczyszczenia min. PCB i WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne powstają np. w procesie grillowania i wędzenia)

Nieznane jest skuteczne leczenie przyczynowe tej choroby. Pomoc pacjentom opiera się głownie na leczeniu substytucyjnym przez podawanie lewoskrętnej tyroksyny ( hormonu tarczycy) w okresie subklinicznej lub jawnej niedoczynności.

Gluten to białko o złej sławie. Czy faktycznie może wywoływać nieprawidłową reakcję immunologiczną?

Gluten to białko występujące w nasionach zbóż takich jak pszenica, jęczmień, żyto i owies. Warto wiedzieć, że budowę białka można porównać do sznura pereł. Każda pojedyncza perełka to tzw. aminokwas. Trawienie białka polega na rozcinaniu połączeń pomiędzy aminokwasami tak by te mogły zostać wchłonięte do krwioobiegu. W przypadku glutenu wysoka zawartość proliny (specyficznej „perełki”) sprawia, że sznur pereł nie może zostać podzielony na pojedyncze fragmenty ze względu na brak określonych enzymów, (czyli mówiąc prościej odpowiednich nożyczek). W efekcie tego fragmenty nie do końca stawionego białka MOGĄ wywołać nieprawidłową reakcję immunologiczną u OSÓB GENETYCZNIE PREDYSPONOWANYCH.

Czy faktycznie istnieje związek pomiędzy dietą bezglutenową i Hashimoto?

Prawdą jest, że istnieje udokumentowany związek pomiędzy celiakią a chorobą Hashimoto. Pacjenci chorujący na chorobę trzewną częściej zapadają na autoimmunizacyjne choroby tarczycy. Także wśród osób z rozpoznaną chorobą Hashimoto celiakia występuję kilkukrotnie częściej niż u pozostałej części populacji (jak podają niektóre źródła nawet 9 x częściej!). Odpowiadają za to najprawdopodobniej czynniki genetyczne. Wiadomym jest, że u osób z celiakią bezwzględnie należy wykluczyć wszystkie źródła glutenu (wyjątek może stanowić u niektórych pacjentów certyfikowany owies). Co jednak z pacjentami chorymi na Hashimoto, ale niewykazującymi cech choroby trzewnej?

Proszę o podsumowanie, czy wykluczyć gluten z diety chorego na Hashimoto?

• Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy nie ma konieczności stosowania diety bezglutenowej u osób z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy, u których nie zdiagnozowano celiakii, ( ale także alergii na pszenicę oraz nieceliakalnej nietolerancji glutenu)
• Wieloletnie stosowanie źle zbilansowanej diety bezglutenowej będzie wiązało się z wyższym ryzykiem niedoborów oraz rozwoju chorób sercowo naczyniowych
• Za błąd uznaje się stosowanie diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto bez wcześniej wykonanych badań serologicznych w kierunku celiakii, (aby wykonać te badania pacjent musi spożywać gluten, jeśli pozostaje na diecie bezglutenowej wyniki mogą być fałszywie ujemne)
• U osób cierpiących na chorobę Hashimoto istnieje wyższe ryzyko występowania celiakii, dlatego należy rozważyć przeprowadzenie badań serologicznych w kierunku przeciwciał mogących świadczyć o jej obecności

Źródła:

1. Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto: stanowisko Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN). Postępy Żywienia Klinicznego, Nr 2/2018 (47), Tom 14, 33-47.
2. Ch’ng CL, Jones MK, Kingham JGC. Celiac disease and autoimmune thyroid disease. Clin Med Res. 2007; 5(3): 184–192.
3. Antonelli A, Ferrari SM, Corrado A, et al. Autoimmune thyroid disorders. Autoimmun Rev. 2015; 14(2): 174–180 .
4. Metso S, Hyytiä-Ilmonen H, Kaukinen K , et al. Gluten-free diet and autoimmune thyroiditis in patients with celiac disease. A prospective controlled study.Scand J Gastroenterol. 2012; 47(1): 43–48.
5. Roy A, Laszkowska M, Sundström J, et al. Prevalence of celiac disease in patients with autoimmune thyroid disease: a meta-analysis. Thyroid. 2016; 26(7): 880–890.

mgr Marzena Rojek - dietetyk, specjalista ds. zdrowia publicznego absolwentka
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, członek Polskiego Towarzystwa Dietetyki. Posiada kilkuletnie doświadczenie w pracy z pacjentami indywidualnymi, także cierpiącymi na zaburzenia odżywiania. Prowadzi szkolenia z zakresu prawidłowego odżywiania dla dorosłych, dzieci i młodzieży, warsztaty kulinarne, zajmuje się przygotowywaniem i realizacją programów profilaktyki zdrowotnej.

Fot. pixabay.com